یادگارهای عاشقانه و اجتماعی هوشنگ ابتهاج - اخبار ورزشی

خبرنگاران- علی الله سلیمی: هوشنگ ابتهاج، متخلص به ه. ا. سایه، شاعر و پژوهشگر نام آشنای معاصر است که در گگرددن دریچه های تازه به روی شعر معاصر فارسی، قدم های موثری برداشت و حاصل عمر نسبتاً بلند او یادگارهای شعری متعددی است که از آثار ماندگار در ادبیات فارسی محسوب می گردد. ابتهاج به واسطه بهره مندی از استعداد فراوان در سرودن شعر به هر دو سبک کلاسیک و نو، در میان اهالی ادبیات از موقعیت ویژه ای برخوردار است. او بعلاوه در میان عامه مردم هواداران زیادی دارد و اشعارش زمزمه لحظه های دلتنگی نسل های متعددی بوده و هست. هوشنگ ابتهاج که متولد سال 1306 در شهر رشت بود، پایان در 19 مردادماه 1401 در 94 سالگی در شهر کلن آلمان به دلیل نارسایی کلیه و کهولت سن درگذشت و پیکر او صبح شنبه 5 شهریور 1401 در باغ محتشم رشت به خاک سپرده شد.

1

بخش قابل توجهی از اشعار هوشنگ ابتهاج را اشعار عاشقانه این شاعر تشکیل می دهد که در این خصوص روایت هایی مطرح است که ریشه و خاستگاه شعرهای عاشقانه وی را به یک رابطه عاطفی و احساسی در دوران جوانی وی نسبت می دهد. می گویند ابتهاج در جوانی دلداده دختری ارمنی تبار به نام گالیا می گردد و نخستین اشعار خود را با عشق او می سراید و این اشعار را در سال 1325، در قالب مجموعه ای به نام نخستین نغمه ها منتشر می نماید. این مجموعه که پیش از آشنایی او با نیما یوشیج سروده شده است، مشتمل بر اشعاری به شیوه کلاسیک است و از حیث فرم و محتوا (غزل های عاشقانه با درون مایه اجتماعی) به اشعار حافظ نزدیک است. نقل است، تأثیر عشق دوره جوانی بر ابتهاج تا مدت ها ادامه داشت؛ تا جایی که سال ها بعد هم، مسائل سیاسی ایرانِ غرق در خون ریزی و جنگ و بحران را در شعری با عنوان کاروان و آگاه دیر است گالیا... به تصویر کشید.

2

دومین مجموعه شعر ابتهاج با عنوان سراب منتشرشد که گرچه در قالب چهارپاره و با مضامین معمول غزلیات به بیان احساسات فردی و عواطف شاعر پرداخته است، اما تمایل به استفاده از اسلوب تازه شعر نو را به وضوح می توان در آن دید. پس از این دو کتاب، سایه کتاب سیاه مشق را به اشعار منتشرنشده سال های 1325 تا 1329 خود اختصاص داد و با نشر تعدادی از غزل های پیشین، توانایی خود را در سرودن شعر کلاسیک نشان داد؛ تا آن جا که می توان گفت تعدادی از غزل های او از برترین غزل های این دوران به شمار می رود.

3

هوشنگ ابتهاج هم مانند بسیاری از شاعران هم عصر خود دوره های شعری متعددی دارد و بعد از پشت سر گذاشتن دورانی که به سرودن اشعار عاشقانه عشق می ورزید، به مرور از این دوره شعری عبور کرد و در کتابشبگیر که حاصل دوران پر تب وتاب پیش از سال 1332 است، به سرودن اشعاری با مضامین اجتماعی وسیاسی روی آورد. ابتهاج که از مخالفان رژیم وقت به شمار می رفت، با انتشار مجموعه چند برگ از یلدا در سال 1344، راه روشن و تازه ای را در شعر معاصر گگردد. از دیگر آثار منظوم ابتهاج می توان به یادگار خون سرو (1360)، تا صبح یلدا (1360)، تاسیان مهر (1385) و بانگ نی (1385) اشاره نمود. کتاب گفت وگومحورِ خاطرات سایه هم با نام پیر پرنیان اندیش، در سال 1391 به همت میلاد عظیمی و عاطفه طیه به وسیله انتشارات سخن منتشر شده است.

4

یکی از نکات جالب توجه در هنگام نام بردن از نام و اشعار هوشنگ ابتهاج، عنوان تخلّص این شاعر است که آن هم داستان شنیدنی دارد و خودِ شاعر در استدلال نام شاعری اش یعنی سایه گفته است: حروف و کلمات برای من رنگ دارند: ر خاکستری، گ نارنجی و ج سیاه است. یا کلمات برایم سرد و گرم اند: سایه کلمه ای سرد است، گلابی کلمه ای گرم. به گمان من در کلمه سایه یک میزان آرامش و خجالتی بودن و فروتنی و بی آزار بودن هست؛ این ها برای من جالب بود و با طبیعت من می ساخت. خودِ کلمه سایه از نظر حروف الفبا حروف نرم بدون ادعایی است. در آن نوعی افسوس است و ذات معنای این کلمه، نوعی افتادگی دارد در مقابلِ خشونت و حتی می گردد گفت وقاحت.