یک تصور اشتباه در داستان نویسی - اخبار ورزشی

این نویسنده در گفت وگو با خبرنگاران، درباره لزوم توجه به به اقلیم و جغرافیا در ادبیات داستانی اظهار کرد: فضایی هایی وجود دارد که داستان در آن ها شکل می گیرد؛ فضای ذهنی و فضای عینی. در واقع وقتی ما داستانی می نویسیم و چیزی را روایت می کنیم، آن داستان در یک زمان و مکان اتفاق می افتد، حتی اگر داستان فانتزی و یا سوررئال باشد، زیرا ذهن انسان درگیر دو مقوله مهم زمان و مکان است.

او اضافه نمود: زمانی که از جغرافیا و زیست بوم صحبت می کنیم در واقع اشاره ای به فضای فیزیکی ای است که داستان در آن اتفاق می افتد. این موضوعِ روشنی است و هیچ داستانی قابل تصور نیست که دست کم مکانی در آن وجود نداشته باشد. نمی توانیم به طور کلی بگوییم داستان هایی وجود دارند که جغرافیا و زیست بوم ندارند، حتی اگر جایی که داستان در آن اتفاق می افتد جایی مثل آپارتمان باشد. آن چه وجود دارد کم توجهی نویسنده به این موضوع است.

عباسی اعلام کرد: آن چه در سال های اخیر مشاهده می گردد و در دو دهه اخیر رخ داده، این است که بعضی از نویسندگان ما تحت تأثیر جریان های داستان نویسی فرعی در دنیا قرار گرفته و فکر می نمایند داستان هایی که جغرافیا در آن ها پررنگ است و یا در محیط متنوع جغرافیایی اتفاق می افتند، به ادبیات کلاسیک مربوط اند و زمانی که داستان مدرن می نویسیم نیازی به شنیدن این صداها، دیدن این تصویرها، و بوبیدن و چشیدن آن ها نداریم. چیزی که در من نگرانی ایجاد می نماید این است که گمان کنیم داستان مدرن فقط داستان شهری است و شهر هم ملازم با آپارتمان است، اما این نیست.

نویسنده کتاب دختر لوتی در ادامه اعلام کرد: زمانی که داستان می نویسیم حتما نباید به مسائل روز بپردازیم. اگر بخواهیم درباره ماجرایی داستان بنویسیم، بهتر است زمانی از آن گذشته باشد تا این که مانند یک روزنامه نگار به آن بپردازیم. اگر به گذشته نه چندان دور خود نگاه کنیم ایران کشوری است با زمینه زندگی روستایی، و زندگی شهری در آن چندان قدمت ندارد. این تصور غلطی است که گمان کنیم رمان مدرن، رمان شهری است و محل وقوع داستان مدرن حتما باید شهر باشد و دغدغه هایش دغدغه های شهری باشد.

او اضافه نمود: در دنیای امروز ما مخاطبان و بخش مهمی از جامعه مسائل دیگری هم دارند که می گردد آن ها را در داستان مدرن استفاده کرد و در عین حال جغرافیا و طبیعت در آن پررنگ تر باشد. به گمانم انسان در پیوند با جغرافیای زیستی که دارد شخصیت و ذهنیتش شکل می گیرد، حتی اگر جغرافیا کاملا شهری یا در آپارتمان و بزرگراه باشد.

شهریار عباسی درباره تأثیر گرایش به این جریان های فرعی بر ادبیات، اظهار کرد: ابتدا باید تعریف درستی از داستان مدرن داشته باشیم. داستان مدرن روشی برای اندیشیدن با ابزاری به نام روایت است. رمان مدرن فضایی برای بیان دستاوردهای بشر و سایر حوزه های علمی و دانشی نیست، گرچه خود در ارتباط با سایر دانش هاست، داستان خود روشی برای اندیشیدن و کشف حقیقت است. به گمانم این تعریف داستان مدرن است. اگر به حکایت های فارسی مراجعه کنید می بینید یک عالم اخلاق یا فیلسوف سخنی برای گفتن دارد و سپس برایش روایتی می سازد، در واقع اندیشه ای پیش از داستان در ذهنش شکل گرفته که آن را بیان کند.

نویسنده کتاب بازیگوش سپس گفت: این موضوع در ادبیات چپ هم وجود دارد که نویسنده فکر، پیغام اخلاقی و حرفی دارد که از جای دیگری به دست آورده، سپس برای آن قصه ای می سازد تا این پیغام را منتقل کند. اما رمان مدرن به دنبال این است که خود وسیله ای برای کشف حقیقت یا روش اخلاقی باشد نه این که داستان نویس حرفی را از جایی دیگر گرفته و برای آن داستانی بسازد. در داستان مدرن رمان وسیله ای برای کشف حقیقت قرار می گیرد، کما این که فروید درباره مفاهیمی که در روان شناسی به آن رسیده می گوید داستایفسکی پیش از من در جنایت و مکافات یا برادران کارامازوف به آن رسیده بود، اما نه به عنوان روانکاو بلکه به عنوان نویسنده.

او در ادامه اعلام کرد: اگر چنین تعریفی از داستان و رمان مدرن داشته باشیم، ذهنیت مان درگیر بازی های فرمی نمی گردد و فراموش نمی کنیم که ما به دنبال کشف حقیقت بوده ایم. هرچند فرم از محتوا جدا نیست و داستان نویس باید به فرم خاص خود برای هر داستان برسد اما این که گمان کنیم با بازی زبانی یا زمانی و بازی فرمی می توانیم داستان مدرن بنویسم، حاصلش می گردد داستان هایی که می گویند حرفی برای گفتن ندارند.

عباسی با بیان این که با حذف باغچه و حیاط و ایوان و بردن داستان به برج به داستان مدرن نمی رسیم، تأکید کرد: داستان مدرن در هر جایی ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما چون ذهنیت ما هنوز درگیر گذشته و نزدیکی به جغرافیای طبیعی است، این موضوع باید در داستان های مان دیده گردد. با طبیعت، زندگی شهری سنتی و زندگی روستایی می توانیم به کشف حقیقت برسیم. به گمانم وقتی داستان در فضای جغرافیایی باز شکل می گیرد، این فضای بازتر فرصت بیشتری برای کشف حقیقت به داستان نویس می دهد.

او در ادامه اظهار کرد: اگر به داستان های پرشانس در جوایز و پرفروش نگاه کنید می بینید داستان های کلاسیکی هستند که ما گمان می کنیم زمان این ها گذشته است؛ این داستان ها کاملا خطی روایت می گردد. چیزهایی که درباره نحله های فرعی گفتم این است که فکر کنید اگر زمان داستان را به هم بزنید داستان مدرن نوشته اید و اگر داستان خطی نوشته اید، داستانس کلاسیک و دِمده است. البته ممکن است داستان رفت و برگشت زمانی داشته باشد اما کاملا هم خطی باشد، ممکن است در روستا بگذرد و کاملا مدرن باشد. مهم این است که در فضا، روایت و شخصیت های داستان را پیدا کنید. داستان نویس نباید بترسد که داستان روستایی در فضای باز و داستان خطی بنویسد.