مناسبات تهران و مسقط در جهت پیشرفت؛ روابطی که ریشه در تاریخ دارد - اخبار ورزشی

با تور عمان از نگین خاورمیانه دیدن کنید.

روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی مدعی شده که حال جسمانی سلطان عُمان نامساعد است. این روزنامه انگلیسی در گزارش خود نوشته است که بحث های مفصلی در دیوان سلطنتی در مورد جانشین احتمالی قابوس بن سعید سلطان عمان در جریان است. این روزنامه انگلیسی ادامه داد: قابوس نزدیک به 50 سال سلطنت عمان را بر عهده داشت، اما بیماری طولانی مدت وی رو به وخامت است.

گاردین اضافه می نماید: سلطان قابوس که یکی از مهره های اصلی سیاست های غرب آسیا در چهار دهه گذشته بوده است، هفته گذشته از بلژیک بازگشت. سلطان قابوس که از چهار سال پیش دچار بیماری سرطان روده است، به دلیل عود بیماری برای درمان به بلژیک سفر کرد و علی رغم آنکه انتظار می رفت تا انتها ژانویه 2020 در بلژیک بماند، هفته گذشته به عمان بازگشت.

طبق این گزارش، قابوس هیچ فرزندی ندارد و آشکارا نیز جانشینی برای خود تعیین ننموده است اما به صورت محرمانه گزینه خود را در یک نامه مهر و موم شده برای شورای خاندان سلطنتی تعیین نموده است. در صورتی که دادگاه نتواند درباره گزینه جانشینی قابوس به توافق برسد، فرایند جانشینی شامل گگرددن نامه های مهر و موم شده در دادگاه مسقط برای تعین گزینه جانشینی سلطان قابوس می گردد.

طبق ماده 6 قانون اساسی عمان، خاندان سلطنتی موظف است تا سه روز پس از خلأ در پست سلطان، یک حاکم جدید برای کشور انتخاب کند و اگر اعضای شورای سلطنتی بر سر انتخاب جانشین سلطان قابوس به توافق نرسند، شورای دفاعی عمان، هر آن کس را که سلطان قابوس در نامه خود به عنوان جانشین تعیین نموده، برای پست حکومت تأیید می نماید. شورای دفاعی سلطنت عمان به ریاست سلطان قابوس، از هشت عضو تشکیل شده است.

درحال حاضر با توجه به حدس ها پیرامون وخامت حال جسمانی پادشاه عمان، اصلی ترین مسأله ای که مطرح می گردد، چگونگی ساختار سیاست خارجی این کشور به ویژه در قبال جمهوری اسلامی ایران پس از سلطان قابوس است. در واقع، این سوال به ذهن متبادر می گردد که آیا پس از سلطان قابوس نیز روابط تنگاتنگ و حسنه میان تهران و مسقط ادامه پیدا خواهد نمود یا اینکه این روابط و یا بخشی از آن دستخوش تغییر خواهد شد؟

واقعیت این است که نمی توان روابط و مناسبات عمان با جمهوری اسلامی ایران را در چارچوب یک روابط دیپلماتیک معمول که عمدتاً میان کشورهای مختلف حاکم است، قلمداد کرد. علت این مسأله هم آن است که روابط میان تهران و مسقط همیشه در طول قریب به 4 دهه گذشته رو به رشد بوده است و این مسأله نشان می دهد که علیرغم آسیب پذیری بسیاری از روابط و مناسبات دیپلماتیک میان کشورها، مناسبات دو طرف از نوعی ثبات و استحکام طولانی مدت، برخوردار بوده و هست

از سوی دیگر، این مسأله را نباید فراموش کرد که روابط میان تهران و مسقط ریشه در تاریخ دارد و قائم به شخص نیست و دو طرف دارای مشترکات زیادی در حوزه های مختلف هستند. مشترکات فرهنگی، تاریخی و همجوار بودن ازجمله مواردی است که در طول دهه های گذشته همیشه زمینه ساز تقویت روابط تهران و مسقط بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز عمان با سیاست آشتی جویانه ای که در قبال جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفت، روابط خود با تهران را استحکام بخشید.

بر اساس آنچه که گفته شد، پر واضح است که حتی پس از انتها حکمرانی سلطان قابوس در عمان نیز روابط میان تهران و مسقط همچون گذشته با صلابت و استحکام ادامه پیدا خواهد نمود و سیاست خارجی عمان به ویژه در قبال جمهوری اسلامی ایران دستخوش تغییرات محسوس و قابل ذکری نخواهد شد، چراکه مناسبات میان دو طرف با گذشت قریب به 4 دهه امروز دیگر به یک الگو در سطح روابط دیپلماتیک میان کشورها، تبدیل شده است.

در سایه همین روابط و مناسبات مستحکم میان تهران و مسقط است که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به عمان سفر کرد. به همان اندازه که ایران خواهان حفظ و تقویت روابط با عمان است، مقامات این کشور نیز بر لزوم توسعه مناسبات تأکید دارند؛ کما اینکه یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان بارها تأکید نموده روابط با تهران از اهمیت ویژه ای برای مسقط برخوردار است.

نگاهی هرچند گذرا به ساختار سیاست خارجی عمان در طول سالهای گذشته این واقعیت را به اثبات می رساند که ساختار مذکور همیشه بر بی طرفی و ایفای نقش مثبت برای حل و فصل بحران های منطقه، بوده است. سیاست بی طرفی بدان معناست که عمان همیشه تمام کوشش خود را به کار بسته تا وارد جبهه بندی ها، قطب بندی ها و ائتلاف های سیاسی یکی علیه دیگری وارد نگردد. به همین دلیل است که تاکنون شاهد حضور عمان در ائتلاف های ضد ایرانی در سطح منطقه و دنیا نبوده ایم.

از سوی دیگر، همانطور که گفته شد ایفای نقش مثبت عمان برای حل و فصل بحران های منطقه ای نیز جمله دیگر اجزا تشکیل دهنده ساختار سیاست خارجی عمان است. مسقط همیشه کوشش نموده است با فعال سازی نقش میانجی گرایانه خود در منطقه، از سطح تنش ها در آن بکاهد. میانجی گری های مقامات عمانی برای حل بحران سوریه، انتها جنگ یمن، حصول توافق هسته ای و… تنها بخشی از سلسله اقدامات آنها در این زمینه محسوب می گردد.

در این میان، حتی رسانه های غربی نیز امیدی به تغییر رویکرد عمان در قبال ایران حتی پس از دوران حکمرانی سلطان قابوس نیز ندارند. به عنوان نمونه می توان به یکی از گزارش های روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز اشاره نمود. این روزنامه با انتشار گزارشی اعلام نموده است: در حالی که بسیاری از کشورهای عربی رابطه خود با ایران را کاهش داده و یا قطع نموده اند، عمان مسیری متفاوت در پیش گرفته و روابطش با تهران را افزایش نیز داده است. مسقط حتی در این خصوص با دیگر کشورهای عربی به اختلاف برخورده است.

رسانه های غربی معتقدند که عمان هیچگاه در سیاست خارجی خود ایران را به عنوان یک همسایه قدرتمند نادیده نخواهد گرفت. این رسانه ها اذعان می نمایند که عمان، همانند سوریه و قطر به قدرتمندی ایران در مسائل سیاسی و مالی پی برده و نادیده دریافت آن را خطر بزرگی می داند.

بر اساس آنچه که گفته شد، ناگفته پیداست که در چنین شرایطی تصور اینکه روابط میان عمان و جمهوری اسلامی ایران پس از سلطان قابوس دستخوش تغییر شده و کاهش پیدا می نماید، بسیار سخت به نظر می رسد. شواهد موجود و همچنین پیشینه روابط دو طرف جملگی حکایت از تقویت روابط تهران و مسقط حتی پس از دوره حکمرانی سلطان قابوس، دارند.