فیلسوفی که حتی منتقدانش در انکار دستاوردهای او تردید می کنند

به گزارش اخبار ورزشی، به گزارش خبرنگاران کتاب فلسفه سیاسی فون هایِک از مجموعه کتابخانه فلسفه سیاسی نوشته جان گری به تازگی با ترجمه خشایار دیهیمی توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این ترجمه سال 1998 توسط انتشارات راتلج منتشر شده است.

فیلسوفی که حتی منتقدانش در انکار دستاوردهای او تردید می کنند

کتاب فلسفه سیاسی فون هایک شش فصل اصلی دارد که به ترتیب عبارت اند از: نظام اندیشه های هایک، اندیشه نظم اجتماعی خودانگیخته، قانون آزادی، نظریه اقتصادی و سیاست عمومی [دولت]، برخی تفاوتها و همانندیها و ارزیابی و نقد.

جان گری در مقدمه ای که سال 1984 برای این کتاب نوشته، می گوید: گرچه جایگاه فعلی هایک در اندیشه اقتصادی قرن بیستم، بی چون و چراست اما فلسفه عمومی اش را هنوز باید بیش از این ها و همان قدر که شایستگی دارد، مورد توجه قرار داد. به این ترتیب یکی از مضامین اصلی کتابی که گری نوشته، این است که آثار هایک نظامی از اندیشه ها را به وجود می آورند که همان قدر بلندپروازانه اند که نظام اندیشه های میل و مارکس و در عین حال، نظام اندیشه های هایک بسیار کمتر از نظام اندیشه های میل و مارکس، مقابل نقدها آسیب پذیر و شکننده است. علتش هم این است که این نظام فکری مبتنی بر دیدگاه فلسفی قابل دفاعی در مورد دامنه و حدود عقل بشری است.

در بخشی از کتاب با عنوان وحدت نظام اندیشه های هایک و خصلت فلسفی آن آمده است: همراه با برانگیخته شدن دوباره علاقه عمومی و دانش او را نه به سنت فکری لیبرالیسم کلاسیک نوشته های گوناگون هایک هم در رشته های مختلف دانشگاهی پس از دوره ای که به نظر بسکمک چنین می آمد که به بوته فراموشی سپرده شده اند مجدداً مورد توجه قرار گرفتند. اغراق نیست که بگوییم ظهور مجدد لیبرالیسم کلاسیک و کشف دوباره نوشته های هایک دوجانبه مکمل از جریان عقیدتی واحدی هستند زیرا درست است که نوشته های هایک به برخی از دشوارترین و هولناک ترین مسائل اثر می پردازند و سعی در روشن کردن آنها دارند و جوابگوی بسکمک از دلشوره های معاصر هستند اما در عین حال این وظیفه را در چارچوب اندیشه انجام می رسانند که متفکران کلاسیک لیبرال پی ریخته بودند. آثار هایک مطابق با سنت لیبرالیسم کلاسیک است نه صرفاً از این جهت که دلمشغولی های او در زمینه های بسیار همان دلمشغولی های لاک و برک، آدام اسمیت و کانت است بلکه از این جهت نیز که او هم مانند نظریه پردازان عصر طلایی لیبرالیسم در قرن هجدهم به دنبال آن است که نظامی از اندیشه ها یا ساختمانی از اصول برپا دارد که به کمک آنها بتوانیم زندگی اجتماعی و سیاسی را بفهمیم و آن را در معرض نقد عقلانی قرار دهیم.

در بخش دیگری از این فصل می خوانیم: حتی قاطع ترین منتقدان هایک هم اگر پای انکار این دستاوردهای او به میان بیایند درنگ می کنند و دودل می شوند. از سوی دیگر حتی در میان دوستان و مریدان هایک هم این جنبه از کار او به درستی دیده نشده است که آثار هایک نظامی از اندیشه ها را پی ریخته است. اینکه چرا عده بسیار زیادی نمی توانند خصلت های سیستماتیک اندیشه های هایک را به درستی درک کنند و به ظاهر دلایل بدیهی دارد؛ اولاً نوشته های او گذر و نظری دارند بر رشته های علمی مختلف. ثانیا این نوشته ها در حدود نیم قرن تالیف شده اند و علاوه بر این اگرچه در سال های اخیر مورخان فرهنگی و فیلسوفان علاقه و گرایشی به محیط اجتماعی فرهنگی واپسین دهه های وین هاپسبورگی نشان داده اند اما اغلب اقتصاددانان و نظریه پردازان اجتماعی هم چنان عمیق تر از این محیط اجتماعی فرهنگی بی خبرند و اطلاع کافی از آن ندارند و در نتیجه نمی توانند زمینه اندیشه ای هایک را که پرورنده دیدگاه هایک بوده به درستی درک کنند.

هدف اصلی این پژوهش این است که نشان دهد نظامی از دل کارهای هایک در رشته های مختلف به وجود می آید چراکه نگاه فلسفی شاخصی بر سر تا سر کار حاکم است حتی می توان بر مبنای تفسیری که مولف پیش می نهد نشان داد که دستاوردهای هایک در نظریه اقتصادی هم متکی بر استفاده از بینش های قدرتمند و ژرف و اصیل فلسفی است که هایک آن بینش ها را در اوایل ورودش به عرصه فعالیت های فکری کسب کرد.

تفسیر مولف این جنبه نو و تازه را دارد که هایک را در مقام فیلسوف به معنای واقعی کلمه در نظر می گیرد که نظریه هایی که در علوم اجتماعی پرداخته است و بیانگر کاربرد طبیعی دیدگاه فلسفی پوست مقایسه هایک در اینجا با جان استوارت میل علی رغم تفاوت های بسیار و ژرفشان مقایسه تطبیقی و دقیقی است زیرا هایک هم مثل میل بیش از آنکه دست به نظریه پردازی در زمینه اقتصاد بزند نخست کوشید تا موضعی جدید در نظریه شناخت به معنای عامش اتخاذ کند.

به گفته مولف کتاب، دیدگاه فلسفی هایک، روایت فوق العاده شاخصی از فلسفه انتقادی مابعد کانتی است که در آن نظریات فلسفی نزدیکتر زمان ما و بارزتر از همه نظریات ماخ، پوپر، ویتگنشتاین و پولانیی در یک نظام منسجم با هم ترکیب شده اند در عین حال اشتباه است اگر اندیشه هایک را اساساً التقاطی و در هم بافته ای چندین ده ساله از رشته های تاملات دیگران بدانیم. زیرا همه گواهی ها به ما می گویند که مفهوم او از لحن و حدود شناخت ما از آغاز با او بوده و فقط در طول سالیان پالوده تر شده و بسط بیشتری یافته است اما در اساس تغییراتی نکرده است.

کتاب فلسفه سیاسی فون هایِک از مجموعه کتابخانه فلسفه سیاسی نوشته جان گری به تازگی با ترجمه خشایار دیهیمی با شمارگان هزار و 100 نسخه در 248 صفحه به بهای 50 هزار تومان توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران
انتشار: 8 فروردین 1400 بروزرسانی: 8 فروردین 1400 گردآورنده: pmbaxsports.ir شناسه مطلب: 1393

به "فیلسوفی که حتی منتقدانش در انکار دستاوردهای او تردید می کنند" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "فیلسوفی که حتی منتقدانش در انکار دستاوردهای او تردید می کنند"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید